Süriyede en gerçekçi çözüm demokratik konfederal sistemdir.

HAKKI TEKİN

Süriyede 8 aralıkla birlikte baas rejimi yıkılarak yeni bir dönem başlamıştır.  Şimdi ilk adım olarak süriyede iç savaşın sonuçlandırılıp kapsamlı bir ateşkes ile bu süreci kalıcı bir barışın tesisi için çalışılmalar yapılmaktadır. Bu süreç geliştikten sonra yeni süriye devlet ve yönetim şekli dolayısıyla siyasal ve toplumsal rejiminin nasıl olması gerektiği konusunda yapılacak olan kapsamlı tartışmalar olacaktır.

Mevcut süriye denkleminde Türk devleti ve desteklediği cihatçı, ihvancı ve selefi grupların kafa yapısıyla, Suriye ve bölgeye sunabileceği bir gelecek yoktur. Suriye’deki varlıkları, kaos, kargaşa ve yıkımdan öteye geçmeyecektir. Süriye gibi çoklu kültür ve inanç yapısı karşısında tekçi, merkeziyetçi bir  sistem anlayışıyla şeriat düzenine geçecekleri bilinmektedir. Devlet ve toplum tahayyülleri budur.  Şu anda uluslararası zemin buna fırsat vermezse de kafa yapıları ancak buna çalışır vaziyettedir. İhvancı ve siyasal İslam’ın demokratik zihniyete geldiği görülmemiştir, ancak pragmatist olabilirler bunun için HTŞ için her şey köprüyü geçene kadardır. Bu zihniyet ve durum sadece Suriye halkları içi değil, Ortadoğu ve Dünya insanlığı içinde büyük bir felaket olacağı açıktır. Suriye bir diktatörlükten kurtulma mücadelesi verirken, irili ufaklı onlarca cihadist örgütlerin diktatörlük modelinin tehlikesiyle karşı karşıyadır. Dolayısıyla Baas diktatörü yıkılmış ama Şu anda süriyede büyük bir boşluk vardır. Buda hayati düzeyde yapılacak ortak tartışma  ve siyasi sistem modeli ve demokratik, ekolojik, kadın özgürlükçü paradigmanın ne denli önemli olacağını göstermektedir.  Süriye toplumu Ortadoğu’nun özeti gibidir. Burada gelişecek model Ortadoğu çapında muhtemel süreçlerini olumlu-olumsuz anlamda belirleyici düzeyde etkileyecektir.

8 aralıktan sonra Süriye yeni bir dönem gelişmiştir. Baas rejim sürecinde, devleti demokrasiye duyarlı kılma ve muhtemel çözüm süreç tartışmaların gündemi farklı olmuştu. Şimdi bambaşka bir dönemdir, yeni bir sistem arayışı sürecidir, eski çözüm arayış ve talepler gibi gündemler yerini tüm Süriyenin yeni siyasal ve toplumsal sistem modelinin komple tartışmasına, kurulmasına bırakmıştır. Tartışma, çözüm arayışı, siyasi model arayışları gibi gündemler oluştururken  ilkin bu farkı bilerek ve altını çizerek tartışmak gerekmektedir. Çünkü hala rejim ve ulus-devlet iş başındaymış gibi bir ön kabul vardır. Sanki her şey oluştu-çözüldü şimdide haklarımızı isteyelim beklentisiyle yaklaşmak doğru değildir. Süriye yi ihvancı, cihadist ve selefi denilen unsurların eline altın tepsi sunulmuştur. Bu unsurların eline hazır  altın tepsi sunulsa da  Suriye’deki gelişmeler onların  tekelinde olan bir şey değildir. Aksine halkların direnişiyle gelişen devrim süreci çalınmak istenmektedir. Halklar bu nedenle buna izin vermemelidir. Dolayısıyla Süriyede yeni siyasal ve toplumsal sistem  modelin rengini ve özünü verecek olan halklar ve onun kapsamlı mücadelesidir. Her şeyden önce süriye yönetim biçimini şekillendirme ve süriye yönetimine çok büyük iddiayla talip olma adımını kararlıkla atılmalıdır.

Süriyenin sosyolojik ve siyasal yapısına en uygun siyasal yönetim modeli, demokratik özerklik ve federatif  sisteme dayalı demokratik konfederal modeldir.  Süriyenin çoklu yapısına en uygun model budur. Bu model en kritik ve kaosun yoğun olduğu dönemlerde süriyenin kuzey ve doğusunda uygulanarak tüm çete ve Türk saldırılarına rağmen bölgenin en istikrarlı alanı olmuştur. Dolayısıyla başarıyla uygulanan ve toplumsal demokrasi bilinci kazanan Kuzey ve doğu süriye sistem model ve zihniyetini, tüm süriye siyasal yönetim modeline taşınmalıdır.  Süriyenin çoklu toplumuna öncülük edecek olan bu zihniyet ve paradigmadır. Başta Kürt ve Arap halkı olmak üzere, ermeni, Süryani, Çerkezler, Dürziler,  aleviler, Ezidiler, Ermeniler, Hristiyanlar, Sünniler  Türkmenler, farklı inanç, kültüre sahip olanlar ve kadınların ortak demokratik kültür zihniyeti etrafında birleşerek bunu tüm Suriye’ye yayma, demokrasi bahçesini kurma sorumluluklarıyla karşı karşıyadır. Tüm Suriye toplumuna yönelmek ve çeşitliliğe hitap etmek paradigma etrafında halkları buluşturma imkanı doğmuştur. Mevcut iktidar hevesiyle yanıp tutuşan cihadist, ihvancı çizgi azınlıktadır ve yönetme kapasiteleri, kafa yapıları, toplum tahayyülleri ve vizyonları olmadığı gibi, yeni kaotik, çatışmacı bir sürece yol açma potansiyelleri vardır. Kaldı ki htş şu anda bakanlık düzeyine taşınan, yönetim düzeyine taşınan elemanların tümü işid artıkları olarak biliniyor ve ne tuhaftır bunların çoğu Türk üniversitelerinde mezun oldukları anlaşılıyor. Bakanlık ve yönetime gelenlerin bir çoğu Türk, Özbek, Ürdün, Çin, Uygur kökenlidirler. Uluslararası cihadist örgüt elemanları adeta devlete giydirmiş durumdalar. Göz göre, göre bu yapılmaktadır. Böylesi bir örnek görülmemiştir. Her kesin diline pelesenk olan ‘süriye yi Suriyeler yönetir’ söylemi lafta kaldığı görülmektedir. Dolayısıyla işin özü Türk faşist iktidarının nasıl bir rol aldığının kanıtlarıdır bunlar. Bunun üzerine önemle durulmalıdır. İşte bu nedenle demokratik özerklik anlayışını genel süriye yönetimine taşımanın zorunluluğu, aciliyeti ortadadır. Diğer taraftan savaşın en kritik aşamasındayız Türk üniversitelerinde mezuniyet belgeleri alan kadın düşmanlarının yöneleceği yer bellidir. Bunun için büyük direnişe her anlamda hazır olmak gerekmektedir. Direnişe hazırlık ve devrimci halk savaşından en ufak bir geri adım atılmamalıdır. Hem direnme savaşı hem de süriye yi özgürleştirecek demokratik konfederal proje mücadelesini birlikte  yürütmek gerekir. Dolaysıyla  Demokratik özerk alan bundan sonra süriyenin demokratikleştirmesi için en temel taşıyıcı motor konumunda olduğu kadar devletin yönetim biçimine de bu anlayış-biçim taşınmalı ve bunun gündemini, mücadelesi verilmelidir.

Süriye ye en gerçekçi siyasal sistem anlayışı demokratik konfederal sistem modelidir. Kuzey ve doğu süriyede esas devrim sürecinin 13 yıllık büyük deneyim ve tecrübeler yanında, dünyada gelişen demokratik modelleride incelemeye alarak, süriye özgülünde yeni bir model geliştirme imkanı doğmuştur. Ayrıca dünya yönetim modellerinde gelişen, federatif, ayalet ve özerklik sistemleri gibi deneyimlerinden de faydalanmak gerekmektedir. Çünkü süriye de sosyolojik ve demografik yapısı hem coğrafik, hem Etnisite ve çoğulcu inanç yapısı gereği dünya deneyimlerini de incelemeye değerli kılmıştı. Örneğin, etnisitelerin çok olduğu ülkeler, Belçika, ispanya, kanada, Endonezya ve Bosna Hersek gibi yerler, federatif, özerklik ve ayalet sistemleriyle yönetilmektedir. Coğrafik anlamında federatif ve ayalet sistemlerinin coğrafik sınırları esas alınarak  gelişen yönetim biçimleri, Almanya, ABD, brezilya veAvusturya gibi ülkelerdir. Etnik ve coğrafik bütünlük içinde birleştirici, federatif, özerklik ve ayalet sistemlerin geliştiği ülkeler, İsviçre, ispanya, kanada, çin ve Hindistan devletleridir. Bu ülkeler, etnik, inanç ve coğrafik faktörleri dikkate alarak, daha kapsayıcı yönetim modelleri sunmuşlardır.

Burada anlatılmaya çalışan, federatif, özerklik, ayalet ve yerel yönetim anlayışlarında, coğrafik, Etnisite, inanç ve kültürel bileşenlere dayalı farklı modellerin deneyimleridir. Ayrıca bir çok ülkede, federasyon sistemi yanında ayalet, ayalete dayalı sistemlerde ise, birkaç federe yapılar bulunmaktadır. Bunlar dikkat çekicidir. Bu deneyim ve tecrübeleri, demokratik konfedere anlayışıyla buluşturup, özgün bir demokratik süriye konfederalizmi modeli gelişebilir. Bu model yeni Ortadoğu sürecine de öncülük düzeyinde bir sinerji ve sistem örneği olacaktır. Bu modeli uluslararası topluma iyi anlatılırsa destekler alınabilir. Cihadist, ihvancı ve selefi yönetim anlayışı yerine önereceğimiz model daha çekici olabilir. Cihadist kafaların bugün varlık gerekçeleri bizim bu modeli kabul ettirmek için uygun bir imkan sunmaktadır. Cihadist ve radikal İslam zihniyetiyle amansız mücadele karşısında nasıl ki rojava, kuzey doğu Suriye’yi şekillenmiş ise, bugünde aynı zihniyetli  varlıklar karşısında kalıcı anlamda demokratik konfederal model tüm süriye yönetim modeline dönüşebilir. Bugün değilse ne zaman? Bu bir hayal değildir dolayısıyla ertelenemez ve şimdidir.